Bundan oldingi paragrafda kvadrat tenglamalarni to’la kvadratni ajratish usuli bilan yechish qaralgan edi. Shu usulni umumiy ko’rinishdagi kvadrat tenglamani yechish formulasini keltirib chiqarish uchun qo’llaymiz.
Umumiy ko’rinishdagi kvadrat tenglamani qaraymiz:
,
bunda .
Tenglamaning ikkala qismini ga bo’lib,
kvadrat tenglamani hosil qilamiz.
Bu tenglamaning shaklini shunday almashtiramizki, uning chap qismida ikkihadning to’la kvadrati hosil bo’lsin:
,
,
.
Agar bo’lsa, u holda
.
Bundan
,
yoki
|
(2) |
(2) formula umumiy ko’rinishdagi kvadrat tenglama ildizlari formulasi deyiladi.
1 – m a s a l a. Tenglamani yeching:
Bu yerda . (2) formula bo’yicha quyidagilarni topamiz:
,
bundan
,
Javob. , .
2 – m a s a l a. tenglamani yeching.
Bu yerda . (2) formula bo’yicha quyidagilarni topamiz:
.
Javob. .
Agar (1) tenglikning o’ng qismida manfiy son tursa, ya’ni bolsa, u holda (1) tenglik ning hech qanday haqiqiy qiymatida to’g’ri bo’lmaydi, chunki uning chap qismi nomanfiy. Shuning uchun, agar bo’lsa,
tenglama haqiqiy ildizlarga ega bo’lmaydi.
3 – m a s a l a. tenglama haqiqiy ildizlarga ega emasligini isbotlang.
Bu yerda ,
Demak, berilgan tenglama haqiqiy ildizlarga ega emas.
4 – m a s a l a. tenglamani yeching:
(2) formula bo’yicha quyidagiga ega bo’lamiz:
.
Ildiz belgisi ostida turgan son manfiy:
.
Javob. Tenglama haqiqiy ildizlarga ega emas.
Haqiqiy ildizlarning yo’qligiga (2) formula yordamida ham ishonch hosil qilish mumkin.
Chala kvadrat tenglamalarni ham (2) formula bo’yicha yechish mumkin, biroq ularni yechishda 31 - § da qaralgan usullardan foydalanish qulayroq.