5 – 6-SINFLARDA O‘RGANILGAN MAVZULARNI TAKRORLASH

Aziz o‘quvchi! Siz 5—6- sinflarda natural sonlar, oddiy va o‘nli kasrlar, ratsional sonlar ustida to‘rt amalga doir misol va masalalami yechgansiz. 5—6- sinflarda matematikadan olgan bilimlaringizni yodga solish maqsadida Sizga bir nechta mashqlar taklif etamiz.

1. „Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari“ yilida qurilgan zamonaviy uylar shahrimizga yanada ko‘rk bag‘ishladi. Yangi qurilgan ko‘p qavatli uylardan birining xonadonlari 1, 2, 3, ..., 99, 100 sonlari bilan nomerlangan. Raqamlari yig‘indisi o‘zaro teng bo‘lgan xonadonlar nechtadan? Natijalarni jadvalda va diagrammada aks ettiring.

2. Bir fermadagi sigirlar soni 2- fermadagiga qaraganda 12% kam. Ammo 1- fermaning har bir sigiri 2- fermaning har bir sigiriga qaraganda 7,5 % ko‘p sut beradi. Qaysi ferma va necha foiz ko‘p sut oladi?

3. 300 kg g‘alla ma’lum muddat quritilgach, uning massasi 20 kg ga kamaydi, namligi esa 10 % ni tashkil qildi. Dastlab g‘allaning namligi necha foiz edi?

4. Tenglamani yeching:

1) 5x+48:4=20:10+2·10;

2) 7x+32:2=(72+18):3;

3) ;

4) .

5. Ahmad velosipedda soatiga 10,8 km tezlik bilan 1 soat-u 15 minut yo‘l yurdi. So‘ngra soatiga 12,8 km tezlik bilan 2,5 soat yo‘l yurdi. Ahmad jami necha kilometr yo'l yurgan?

6. To‘g‘ri to‘rtburchakning bo‘yi 8 sm ga teng. Eni bo‘yidan 1,5 sm qisqa. To‘g‘ri to‘rtburchakning yuzini toping.

7. To‘g‘ri to‘rtburchakning yuzi 20,25 dm² ga, eni 3,24 dm ga teng. Shu to‘g‘ri to‘rtburchakning perimetrini toping.

8. Avtomobil 100 km masofaga 5 l benzin sarflaydi. Bu avtomobil: 50 km; 60 km; 70 km; 80 km; 120 km; 250 km;
360 km yo‘lga qancha benzin sarflaydi?

9. Sayyoh yo‘lning qismini o‘tdi. Hisoblab ko‘rsa, yo‘lning yarmiga yetishi uchun yana 9 km yurishi kerak ekan. Sayyoh jami necha kilometr yo‘l yurishni mo‘ljallagan?

10. Bir avtomobil 100 km masofaga 8 l, ikkinchi avtomobil esa shuncha masofaga 10 l benzin sarflaydi. Agar har bir avtomobil bakida 32 l dan benzin bo‘lsa, bu yonilg‘i ular uchun necha kilometr yo‘lga yetadi?

11. 1) Matoning narxi 20 % pasaytirildi. Ma’lum vaqtdan so‘ng, yangi narx ham 25 % pasaytirildi. Matoning narxi jami necha protsent kamaygan?

2) Gazlamaning narxi 20 % ortdi. Ma’lum vaqtdan so‘ng, yangi narx ham 25 % ortdi. Gazlamaning narxi jami necha protsent ortdi?

12. Bug‘doyning namligi 23 % edi. U quritilgach, namligi 12 % ga tushdi. Bug‘doyning massasi necha foizga kamaydi?

13. Tadbirkor 1- va 2- nav mollarni sotib, jami 5400 so‘m foyda qildi. 1- nav molning narxi 12000 so‘m edi, tadbirkor uni 15 % foydasiga sotdi. 2- nav moldan 20 % foyda ko‘rdi. 2- nav molning narxi necha so‘m? Ikkala nav molni sotib, tadbirkor necha protsent foyda ko‘rgan?

14. To‘g‘ri to‘rtburchak asosining uzunligi 20 %, balandligi 25 % orttirilsa, uning yuzi necha protsent ortadi?

15. To‘g‘ri to‘rtburchak asosining uzunligi 10 %, balandligi 20 % kamaytirilsa, uning yuzi necha protsent kamayadi?

16. Amallarni bajaring:

1) (–120):((–8)·(–3)+12:(–3))–(–48):(–16);

2) (–75)·4–204:(–3)+(–210):(–7);

3) (–20,25):(–3,6)+90,72:(–4,5)–7,5·3,2;

4) .

17. Tenglamani yeching:

1) 3x+2x=17+(–27); 3) 1,3x–3,5x=11(–0,5);

2) 6x–7x=3,5(–l)+4; 4) 4x–2х = 3:(–2).

18. 5 ta sonning o‘rta arifmetigi 18,4 ga teng. Bu sonlarga yana bitta son qo‘shib, o‘rta arifmetik qiymat hisoblangan edi, u 20 ga teng chiqdi. Qo‘shilgan sonni toping.

19. Karim ota 90 yoshda. Uning nabiralarining o‘rtacha yoshi 20 da. Nabiralar yoshlariga Karim ota yoshini ham qo‘shib, o‘rta arifmetik qiymat hisoblangan edi, u 22 ga teng chiqdi. Karim otaning nechta nabirasi bor?

20. Avtomobil 72 km/soat tezlik bilan 3,5 soat, 60 km/soat tezlik bilan 2,5 soat yurdi. Avtomobil jami necha kilometr yo‘l yurgan?
Bu masofani u qanday o‘rtacha tezlikda bosib o‘tdi?

21. Proporsiyaning noma’lum hadini toping:

1) 3,5:x= 2,4:4,8; 3) 7,2:2,4=x:4;

2) x:2=9,2:2,3; 4) 4:2=3,2: х.